Ngày Lễ Tạ Ơn - Thanksgiving Day Nguồn Gốc & Ý Nghĩa

 Hải Bằng. HDB

Tạ ơn là một hành vi biểu hiện lòng biết ơn đối với những ân phước của Trời Đất, Thượng Đế, hay các vị thần linh. Từ ngàn xưa, người ta tin tưởng các vị thần linh đã làm cho mưa thuận, gió hòa, khiến mùa màng được tốt, gia súc sinh sản nhiều, và nhờ đó cuộc sống được no đủ. Các ngày hội ăn mừng như thế đã có cách đây cả 5000 năm ở Ai Cập. Tại Việt Nam, các làng mạc thường có tổ chức ngày hội mừng sau mùa gặt cuối năm. Tuy nhiên ngày Tết Nguyên Đán vẫn là ngày quan trong nhất có những cuộc tế lễ Trời Đất và gia tiên để tạ ơn.

Ơn Trời mưa, nắng phải thì

Nơi thì bừa cạn, nồi thì cày sâu

Công lao chẳng quản bao lâu

Ngày nay nước bạc, ngày sau cơm vàng.

Lạy Trời mưa xuống

Lấy nước tôi uống

Lấy ruộng tôi cày

Lấy đầy bát cơm.

Tại Hoa Kỳ, Tổng Thống George Washington lúc lên cầm quyền đã chọn ngày 26 tháng 11, năm 1789 là ngày Lễ Tạ Ơn chung cho toàn quốc. Sau đó thì mỗi tiểu bang có một ngày Lễ Tạ Ơn riêng. Đến năm 1863, TT. Lincoln chọn ngày Thứ Năm chót của tháng 11 là ngày Lễ Tạ Ơn chung cho toàn quốc cả Nam lẫn Bắc. Tới năm 1939, TT Roosevelt ấn định lại ngày Lễ Tạ Ơn cũng vào ngày Thứ Năm tháng 11, nhưng sớm hơn một tuần. Năm 1942, Quốc Hội quyết định ngày Lễ Tạ Ơn trở lại ngày cũ của TT Lincoln.

Tuy nhiên ngày Lễ Tạ Ơn đầu tiên trên Mỹ Châu đã được tổ chức vào Tháng Mười Một năm 1621 tại Plymouth, Massachusetts nhằm tỏ lòng biết ơn nhóm thổ dân da đỏ và đặc biệt là với một thổ dân có tên là Tisquanto gọi tắt là Squanto. Câu chuyện truy nguyên từ những năm tháng đầy gian truân của nhóm 102 người Anh di cư gọi là Pilgrims Fathers gồm cả 35 người nguyên thuộc Tin Lành cải cách ly khai (Puritan separatists), trước đó đã định cư tại Leyden, Hòa Lan (Netherlands) lìa quê hương Anh Quốc, khởi hành trong tháng Chín, 1620 từ Plymouth, England, vượt 3000 dặm Đại Tây Dương trên con tầu Mayflower hướng về Tân Thế Giới (Mỹ Châu La Tinh) cho tự do tín ngưỡng của họ.

Mới đầu tầu Mayflower định đi tới Jamestown, Virginia, nơi định cư đầu tiên của di dân (1607). Nhưng vì bão tố liên tục, họ đành phải đổ bộ tại Cape Cod Bay và quyết định lập nghiệp tại Plymouth, Massachusetts đồng thời tự tuyên bố là không còn thuộc quyền kiểm soát của Anh Quốc. Ngày 21 tháng 11 năm 1620, trước khi lên bờ, 41 Pilgrim Fathers đã ký vào Bản Kết Ước Mayflower thành lập một tổ chức chính trị dân sự và dựng nên một khung cho những luật lệ công bằng và bình đẳng. Bản kết ước trở nên nền tảng của chính quyền tại Plymouth và họ đã chọn William Bradford (1590 – 1657) làm Thống Đốc đầu tiên của họ và đã tái cử tới 30 lần kể từ 1621. Đoàn người này đã phải chịu đựng một mùa đông trong đói lạnh và phân nữa đã chết. Trong tình trạng khốn cùng đó, như một phép lạ, một thổ dân da đỏ nói thông thạo tiếng Anh đã dẫn một số thổ dân khác cùng mang bí rợ và thịt gà tây tới giúp đồng thời cũng chỉ cho di dân cách trồng trọt và bắt cá. Vị cứu tinh đó tên là Tisquanto mà di dân gọi tắt là Squanto.

Năm 1605, Squanto cùng với 4 thổ dân khác được thuyền trưởng Anh – George Waymouth chở về Anh Quốc. Squanto và hai thổ dân được giao cho Sir Ferdinando để học tiếng Anh. Năm 1614, Squanto được phái theo thuyền trưởng John Smith trở lại Tân Thế Giới làm thông ngôn. Sau đó thì Squanto bị bắt cóc và bán làm nô lệ. Rồi Squanto được các thủy thủ giúp vượt thoát trở về Anh, được làm hoa tiêu trở lại Tân Thế Giới, và đã có cơ hội dẫn thổ dân tới cứu nhóm Pilgrims ở Plymouth. Sự kiện Squanto tận tình cứu giúp người da trắng cũng làm cho thổ dân căm giận đòi nhóm Pilgrims trao Squanto cho họ để trừng phạt. Nhưng di dân Anh đã hết sức bảo vệ Squanto và chính Squanto cũng đứng về phía nhóm Pilgrims cho đến khi chết vì bịnh sốt rét trong một cuộc chuyến đi trao đổi với nhóm Pilgrims vào tháng 11 năm 1622. Khi chết, Squanto đã trăng trối với Braford rằng ông hãy cầu nguyện cho hắn để hắn có thể được tới với Chúa ở Thiên Đàng. Đoạn đời ngắn ngủi của Squanto trong vài tháng ở Plymouth không phải chỉ là một khúc nhạc đồng quê êm ả mà hơn nữa nó minh họa sự đối nghịch về giá trị của hai nét văn hóa da trắng và da đỏ cùng tồn tại trong cùng con người đó. Thống Đốc Bradford đãviết: "Squanto là một đặc cụ của Chúa gởi xuống cho nhóm Pilgrims ngoài sự mong đợi của họ.” Sử gia Phinney Baxter đã nhận định: “tâm trí của Squanto đã được mở rộng vượt qua các đồng loại vì được tiếp xúc với văn minh Aâu Châu và một sự hiểu biết của đại thế giới.”

Để ăn mừng Lễ Tạ Ơn, người ta dùng trái bí rợ và gà lôi vì đó chính là những thức ăn mà người da đỏ đã mang tới cho di dân. Trong dịp này nhiều bà nội trợ khéo tay đã trổ tài nấu nướng chế biến nhiều món ăn thật ngon miệng cho chồng con và thân hữu. Thực đơn của một bữa ăn thường gồm có: gà lôi, khoai tây nghiền, nước sốt, thịt ướp nhồi, hương vị trái cranberry, bánh bí rợ, và bánh mì. Một bữa ăn truyền thống cho tám hay mười người thường gồm: một con gà tây quay 14 pounds; 3 pounds sốt rau; 5 pounds khoai tây ghiền; 3 pounds khoai lang ướp ngọt; 3 pounds đậu xanh hay cà rốt; nửa lít nước cranberry; bánh mì và bánh nướng bí rợ hay táo.

Tiệc ăn mừng Lễ Tạ Ơn sẽ hứng thú hơn nhiều nếu người ta hình dung ra tình cảnh của nhóm người hành hương đi tìm tự do tín ngưỡng đã trải qua những ngày đông thật giá lạnh lại không có thực phẩm tại một miền đất thật xa lạ và đầy hãi hùng nhưng cũng đầy vẻ quyến rũ vì vẻ hoang sơ của nó. Rồi một phép lạ xẩy ra, họ đã tồn tại, và Hoa Kỳ vĩ đại hôm nay đã thực sự chào đời từ buổi ấy…

Thanksgiving Day 2002