Cuộc phỏng vấn thú vị về tuổi tác và
trí tuệ
Tiến sĩ
Robert Betles, người Mỹ, từng là Giám đốc Viện quốc gia về những vấn đề lão hóa
đã trả lời phỏng vấn của tờ Newsweek tại cuộc hội thảo quy mô quốc tế mới đây
về vấn đề: "Lão hóa và người cao tuổi trong thế kỷ XXI". Chúng tôi
xin trích dịch một phần nội dung trả lời của tiến sĩ để bạn đọc tham khảo...
- Thưa
tiến sĩ, lúc về già con người muốn khỏe cả thể chất lẫn tâm hồn phải làm những
gì?
- Sự sảng khoái về tinh thần cũng quan trọng như sự khỏe mạnh về thể chất. Người nào trong chúng ta cũng cần có mối quan hệ với bạn bè và người quen xung quanh. Những ai đã tạo dựng mối tương quan khăng khít đó, dễ chịu được những “cú sốc” lớn, tỉ như cái chết của người bạn đời khi về già. Sự lành mạnh về thể chất cũng vậy, cần phải có chế độ ăn uống và luyện tập thường xuyên, nhằm giữ vững bộ xương cũng như hệ tuần hoàn từ tim.
- Sự phát triển tri thức có tiếp tục với độ tuổi 80 hay 90 tuổi không?
- Trước đây
chúng ta thường cho rằng những người sống quá lâu thường hay đãng trí. Đó là
một quan niệm sai lầm! Các cuộc nghiên cứu công phu của Viện quốc gia về những
vấn đề lão hóa tại Mỹ cũng như ở các nơi khác đã chỉ ra rằng, sự kém minh mẫn
trong người già hiện nay ít hơn nhiều so với quá khứ; phải coi sự “đãng trí” ấy
là biểu hiện của một căn bệnh nào đó, chứ không phải hoàn toàn do quá trình lão
hóa gây nên. Quan trọng là cách sống. Với tuổi nào cũng vậy, nếu bạn không trau
dồi liên tục, đương nhiên kiến thức sẽ mai một đi... Nhiều già làng thời cổ xưa
chính là những người minh mẫn nhất, ngay trong nhiều bộ tộc bây giờ cũng vậy.
- Tại sao
có những tài năng sáng tạo chỉ xuất hiện sau tuổi 70 hoặc cao hơn nữa?
- Trong một
vài lĩnh vực đòi hỏi sự từng trải, cân nhắc, tổng hợp “vốn sống và kinh nghiệm
đúc kết trong những khoảng thời gian dài. Đó là những ngành như nghiên cứu
triết học, viết sử, vẽ, soạn nhạc... Danh họa thiên tài người Tây Ban Nha Pablo
Picasso chẳng hạn, tài năng của ông phát triển rực rỡ ở độ tuổi 82 - 92. Hoặc
họa sĩ kỳ tài Tisian thời Phục hưng ở Italia vẫn vẽ rất sung sức khi đã 99
tuổi. Còn trong giới chính khách, khoa học và nghệ thuật quốc tế có thể kể ra
hàng loạt vĩ nhân cao niên khác.
- Có nghề
nào giúp kéo dài tuổi thọ lâu nhất không?
- Một trong
những nghề đó là nghề chỉ huy dàn nhạc. Là nghề có hoạt động thể chất cao, bởi
người nhạc trưởng luôn phải đứng liên tục để chỉ huy dàn nhạc, đồng thời cũng
luôn phải hoàn thiện những công việc kết hợp giữa tai, mắt và tay.
- Hay quên
có phải là hiện tượng bình thường của quá trình lão hóa không?
- Tôi nghĩ rằng con người đặt quá nặng vào trí nhớ của
mình: Một người 40 tuổi quên một số điện thoại nào đó là anh ta bắt đầu lo; một
cụ 65 tuổi quên tên riêng của ai đấy đã cảm thấy hoảng sợ... Việc gì phải sốt
vó thái quá như vậy? Nếu như sự mất trí
nhớ không kéo dài (số điện thoại và tên người sau đó được nhớ lại) thì đó không
phải là một căn bệnh làm con người hay quên.
- Lý do
nào dẫn tới việc mất trí nhớ?
- Trong 100
người bị chứng mất trí nhớ, có đến 85 người do các nguyên nhân về chất: dị ứng
thuốc, suy dinh dưỡng hay các căn bệnh về não; 15% còn lại là do có sự khủng
hoảng” nào đó. Tất cả mọi công cụ y tế tác động lên hệ trung ương thần kinh như
thuốc chống rối loạn, thuốc hạ huyết áp hay các chất an thần... đều có thể là
những nguyên nhân gây ra các chứng bệnh về não. Liều lượng dùng thuốc cũng rất
quan trọng: một liều như nhau có thể tác động lên người 65 tuổi mạnh hơn gấp
hai lần đối với người trẻ. Sự mất trí nhớ có thể được ngăn chặn từng phần, nếu
tránh dùng những thứ dễ gây phản ứng hoặc rối loạn. Vì vậy đòi hỏi phải có
những lời chuẩn bệnh kịp thời và chính xác.
- Tại sao
có người đã 85 tuổi mà trông như 55; hoặc ngược lại - có những người “già trước
tuổi”?
- Trong quá
trình lão hóa có nhiều nhân tố đóng vai trò quan trọng như các căn bệnh khác
nhau của não, các bệnh về tim hay ung thư. Ngoài ra, sự khác biệt giữa tâm hồn
và thể chất tuổi tác cũng đóng vai trò thiết yếu, tạo khả năng với các yếu tố
tâm lý khỏe mạnh ngay cả khi tuổi đã cao. Những người sôi nổi và đa cảm thường
trông trẻ hơn những ai vốn trầm lặng và ít vận động.
- Người
già dễ bị “khủng hoảng” - cả về thể chất lẫn tâm lý phải không?
- Với một số
người, nhất là nam giới, khi bước vào tuổi già đồng nghĩa với việc vị trí xã
hội của họ vốn có trước đây “bị hạ bệ”, dễ gây ra những khủng hoảng, rối loạn
lớn. Ngoài ra, cái chết của người thân cũng dễ sinh ra khủng hoảng trong người
già, đi liền với sự lẩn thẩn hay mất dần trí nhớ... Với sự chẩn bệnh đúng, sự
khủng hoảng, rối loạn tâm lý trong thời kỳ đầu có thể chữa trị được. Nhưng
chúng thường không được phát hiện và chữa chạy kịp thời, nên rất dễ dẫn đến
hiểm họa. Bằng chứng là 25% những người tự tử thuộc lớp người trên 65 tuổi.
- Nền y
học hiện đại có thể làm tăng tuổi thọ con người không?
- Giới hạn
sinh vật của tuổi người là trong khoảng 110 - 120 tuổi. Câu hỏi của ngày hôm
nay là: chúng ta có thể tác động làm thay đổi các cấu trúc về sự lão hóa của
gien không? Đề tài này thoạt nghe như trong chuyện khoa học viễn tưởng, nhưng
chắc chắn là nền y học thế giới trong tương lai gần sẽ làm được. Với vấn đề này
khoa học cần phải nghiên cứu chuyên sâu các bộ gien - ADN - nền tảng của di
truyền khiến các thế hệ tồn tại, đặc biệt là các gien giúp kéo dài cuộc sống.
-
Xin cảm ơn tiến sĩ về cuộc trao đổi cuốn hút nầy.
